Câu chuyện của người phụ nữ họ Yang đã trở thành chủ đề gây phẫn nộ và lo lắng ở Trung Quốc, sau khi video quay lại điều kiện sống khắc nghiệt của cô ở ngôi làng huyện Phong, tỉnh Giang Tô, xuất hiện trên mạng xã hội.
Với nhiều người Trung Quốc, hình ảnh bà mẹ 8 con trong bộ đồ rách rưới, bị xích ở cổ đang ngồi co ro để giữ ấm giữa thời tiết 0 độ C gợi nhắc những ký ức về một thực trạng xã hội từng rất phổ biến nhưng thường bị làm ngơ: Nạn buôn bán và tra tấn phụ nữ, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn.
Sau nhiều lần bác bỏ, hôm 10/2, chính quyền địa phương cuối cùng thừa nhận Yang nhiều khả năng là nạn nhân của nạn buôn người. Trong khi đó, các nhà nhân khẩu học nói hoàn cảnh của Yang cho thấy sự phức tạp trong hôn nhân ở vùng nông thôn Trung Quốc, nơi các quan niệm trọng nam khinh nữ và chính sách một con kéo dài nhiều thập kỷ đã gây ra tình trạng mất cân bằng giới tính nghiêm trọng.
“Vấn đề của hàng chục triệu đàn ông độc thân bị gây ra bởi chính sách một con là rất nan giải”, Yi Fuxian, nhà nhân khẩu học và nhà khoa học cấp cao tại Đại học Wisconsin-Madison, nói.
Chính sách một con ở Trung Quốc được thực thi nghiêm ngặt từ năm 1979 đến năm 2016, để lại di chứng đau thương cho hàng triệu gia đình, đặc biệt là những cặp vợ chồng chịu áp lực sinh con trai, buộc phải phá thai khi biết mang bầu con gái.
Từ năm 1980, số bé trai được sinh ra ở Trung Quốc cao hơn 30 triệu so với bé gái, theo ước tính của các nhà nghiên cứu. Năm ngoái, số liệu từ cuộc điều tra dân số quốc gia lần thứ 7 của Trung Quốc cho thấy số nam giới nhiều hơn 17,52 triệu so với phụ nữ trong độ tuổi 20-40.
“Trong điều kiện bình thường, tỷ số giới tính khi sinh ở Trung Quốc thường ở mức 106 nam trên 100 nữ”, Jiang Quanbao, giáo sư nhân khẩu học tại Đại học Giao thông Tây An, cho biết. Jiang nói thêm khoảng 7 trong 17,52 triệu nam giới trên có thể là kết quả của việc phá thai để lựa chọn giới tính.
Tư tưởng trọng nam khinh nữ có nguồn gốc sâu xa trong xã hội Trung Quốc, bắt nguồn từ quan niệm của Nho giáo, cho rằng chỉ con trai mới có thể nối dõi tông đường và niềm tin con trai mang lại nhiều giá trị kinh tế cho gia đình hơn so với con gái.
Theo Jin Yongai, phó giáo sư tại Trung tâm nghiên cứu Dân số và Phát triển Đại học Nhân dân Trung Quốc, mong muốn có con trai mãnh liệt nhất ở vùng thôn quê, nơi các quan niệm truyền thống vẫn còn phổ biến. “Sự chênh lệch giới khi sinh bắt đầu tăng nhanh từ cuối những năm 1980, vì vậy 20 năm sau, tác động này bắt đầu lan rộng đến thị trường hôn nhân”, Jin nói và cho biết thêm vấn đề này trở nên rõ ràng từ sau năm 2010.
Lu Ting, nhà nghiên cứu về kinh tế Trung Quốc tại Nomura, nói tình hình dự kiến sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn. “Theo số liệu chính thức, tỷ lệ nam trên nữ trong độ tuổi 20-30 sẽ bước vào giai đoạn khoảng 122/100 trong 10 năm tới”, ông cho biết.
Một yếu tố khác làm trầm trọng thêm tình trạng mất cân bằng giới tính ở khu vực nông thôn là việc di cư của phụ nữ. Kể từ khi chính phủ Trung Quốc nới lỏng các hạn chế di cư vào những năm 1980, một số lượng lớn phụ nữ đã chọn chuyển đến các thành phố hoặc các khu vực giàu có hơn, thông qua các con đường như học hành, việc làm và kết hôn.
Theo truyền thống, phụ nữ Trung Quốc có xu hướng kết hôn với nam giới có địa vị kinh tế xã hội cao hơn, đồng nghĩa với việc nhiều người chuyển đến các khu vực thành thị, trong khi nam giới ở các vùng nông thôn kém phát triển ngày càng khó lấy vợ. “Khu vực nào càng nghèo, càng lạc hậu, khả năng phụ nữ rời bỏ làng quê càng cao. Vấn đề mất cân bằng giới vì thế càng nghiêm trọng”, Jiang nói.
Hiện tượng “gái ế” – một thuật ngữ dùng để chỉ những phụ nữ trên 27 tuổi chưa chồng nhưng có học thức – thường được dùng tại các thành phố lớn nhưng hiếm thấy ở nông thôn. Trong khi đó, những người vợ “ngớ ngẩn” hoặc “điên khùng” dùng ám chỉ phụ nữ đã kết hôn bị khuyết tật về khả năng học tập, nhận thức hay mắc bệnh tâm thần lại rất phổ biến ở các làng quê.
Jiang cho hay nhiều đàn ông nông thôn có địa vị kinh tế xã hội tương đối thấp, khiến họ càng có ít sự lựa chọn bạn đời. Một cuộc khảo sát năm 2020 tại 5 ngôi làng ở tỉnh Sơn Đông, do phòng thống kê thành phố Zaozhuang thực hiện, cho thấy đàn ông và phụ nữ vẫn sống độc thân vì nhiều lý do. Hầu hết nam giới đổ lỗi cho “mất cân bằng giới tính” và “điều kiện kinh tế kém”, trong khi phụ nữ chủ yếu trả lời rằng giờ đây họ có “tiêu chí tìm chồng cao hơn”. Cuộc khảo sát kết luận tình trạng dư thừa đàn ông độc thân có thể gây ra các vấn đề xã hội do người độc thân có nhiều khả năng gặp các vấn đề về thể chất và tâm lý, cũng như mức độ hòa nhập xã hội thấp.
Chính quyền địa phương cũng cảnh báo sự mất cân bằng giới còn có thể gây ra nạn buôn bán phụ nữ.
Trước áp lực ngày càng tăng trên mạng xã hội về cách Yang bị đối xử, chính quyền huyện Phong, cũng như thành phố Từ Châu, đã đưa ra bốn tuyên bố. Ba tuyên bố đầu phủ nhận cuộc hôn nhân giữa Yang với chồng là kết quả của nạn buôn bán người, nhưng tuyên bố cuối cùng lại thừa nhận đó là một khả năng.
Hôm 7/2, trong tuyên bố thứ 3, chính quyền Từ Châu cho biết Yang quê ở tỉnh Vân Nam, Tây Nam, đến Giang Tô với một phụ nữ cùng làng họ Sang vào năm 1996, nhưng bị lạc tại một nhà ga. Lời giải thích lấp lửng này không thể xoa dịu sự phẫn nộ của người dùng mạng. Đến ngày 10/2, chính quyền địa phương bác bỏ những tuyên bố trước đó, nói rằng Yang và chồng đã bị bắt với cáo buộc buôn người, trong khi chồng Yang cũng bị bắt vì giam giữ người trái phép.
Việc đàn ông bỏ tiền mua cô dâu từng phổ biến ở nông thôn Trung Quốc và phía bắc Giang Tô, nơi có khoảng cách giới lớn. Tình trạng này lan rộng vào thập niên 80-90.
Luo Zhenzhong, cựu công tố viên từng tham gia cuộc trấn áp buôn người ở miền bắc Giang Tô cuối những năm 1980, cho biết: “Vào năm 1988, tại những nơi như huyện Phong, mỗi ngôi làng có ít nhất hàng chục người vợ được mua từ các tỉnh phía nam. Dân làng không có ý thức về luật pháp, thường nghĩ việc mua vợ là chuyện rất bình thường”.
Luo, hiện hành nghề luật sư ở Thâm Quyến, cho biết những người vợ cố gắng bỏ trốn thường bị tra tấn sau khi bị bắt lại. “Họ sẽ bị đánh đập thậm tệ, tôi thực sự không muốn nhớ lại và miêu tả những ký ức đó”, anh nói.
Mua vợ được xem là hành vi phạm pháp ở Trung Quốc từ năm 1997 và có thể chịu mức phạt ba năm tù. Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cho rằng mức phạt này vẫn còn quá nhẹ.
Hướng Dương (Theo SCMP)
Nguồn: Ngoisao.net